Türk müteahhitler ile Libya arasında, bu ülkede yaşanan karışıklıklar nedeniyle oluşan ve yaklaşık 10 yıldır süregelen alacak sorununun, iki ülke hükümetlerinin mutabakata varmasıyla 1 yıl içinde çözüme kavuşması bekleniyor. Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ile Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Planlama Bakanı Taher Jehaimi başkanlığındaki heyetlerin çalışmaları sonucu, Türk müteahhitlik firmaları tarafından üstlenilen ve 2011 yılında yaşanan olaylardan sonra yarım kalan projelerin tekrar hayata geçirilmesi ve yeni projelere başlanmasının önündeki engellerin kaldırılması amacıyla 13 Ağustos'ta mutabakat zaptı imzalanmıştı.
Türkiye, Libya'nın yeniden imarına ivme kazandırmak üzere Türk firmaları ve Libya işveren kuruluşları arasında yapılacak görüşmelerin başlamasını sağlayacak mutabakat zaptına ilişkin iç onay sürecini tamamladı. Bakan Pekcan da Twitter hesabından paylaştığı mesajda, Resmi Gazete'nin bugünkü sayısında yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile Türk müteahhitlerin Libya'da yarım kalan projelerinin devamını sağlayacak mutabakat zaptının 24 Eylül itibarıyla yürürlüğe girdiğini belirterek, bu kararla Türk firmalarının, Libyalı işveren idarelerle görüşmelere başlayacağını, tamamlanmamış projelere ilişkin iş süreçlerini sonuçlandırabileceğini ifade etti.
Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Libya İş Konseyi Başkanı Murtaza Karanfil, AA muhabirine, sürece ilişkin bilgi verdi.
Karanfil, "Libya ile imzalanarak yürürlüğe giren mutabakat metni doğrultusunda 90 gün içinde taraflar bir araya gelerek bir uzlaşı sağlayacak. Bu süre 24 Eylül itibarıyla başladı. 90 gün içinde tarafların bir anlaşmaya varmaması veya projenin kamu yararı sebebiyle sonlandırılması durumunda 180 gün içinde taraflar kesin bir hesap hazırlayacak. Yani Türk müteahhitlerin alacaklarına ilişkin bir hesap metni oluşturulacak. Türk şirketlerine bir ödeme yapılacaksa bu en geç beyanın imzalanmasını müteakip 210 gün içinde olacak. Libya hükümeti, kendisi ve herhangi bir Libyalı birim tarafından Türk şirketleri, onların ortak girişimcileri ve projeleri nazarında verilmiş tüm taahhütleri gözetecek, aynı durum Türkiye için de söz konusu olacak. Hükümetler, bakanlık seviyesinde kurulacak ortak çalışma grubu, sorunun çözümü için iki tarafın çabalarını takip edecek ve 3'er aylık toplantılar düzenleyecek." dedi.
Libya'nın, gerek tarihi gerek siyasi gerekse ekonomik ilişkilerden dolayı son derece önemsedikleri bir ülke olduğunu vurgulayan Karanfil, Türk müteahhitlik sektörünün 1972 yılında Libya'ya giriş yaptığını ve 29 milyar dolar tutarında proje gerçekleştirdiğini söyledi. Karanfil, Türk müteahhitlik firmaları bugün dünyanın birçok noktasında projeler gerçekleştiriyorsa Libya'da elde edilen tecrübelerin bunda büyük katkısı olduğuna dikkat çekerek, şöyle konuştu:
"Mutabakat zaptı, Libya ile iş yapan Türk müteahhitler için eski yarım kalan işlerden doğan alacak sorununun çözümüne yönelik takvim içeren bir yol haritası olacaktır. Bu sayede, yaklaşık 10 yıl süren Libya ile Türk müteahhitleri arasındaki alacak sorunları yaklaşık bir yıl içinde çözüme kavuşacaktır. Bunun yanı sıra Libya'nın yeni ihtiyaçları da bulunuyor. Müteahhitlik sektörümüzün Libya üzerine müthiş bir bilgi ve iş yapma tecrübesi var. Bu metnin imzalanmasıyla belki yeni imzalayacağımız projeler bu metinde sözü geçen alacak rakamlarından çok çok yüksek olacaktır. Libya Ulusal Mutabakat Hükümeti Planlama Bakanı Taher Jehaimi, 184 yeni proje başlatacaklarını ve bunlar için ayrılan bütçenin 16 milyar dolar olduğunu açıklamıştı. 'Biz iş yapıp gidecek değil, gerçek samimi dostluk ve ortaklıklara dayanan bir partner arıyoruz.' demişti. Biz de Türk tarafı olarak aynı duyguları ve motivasyonu paylaşıyoruz. Libya bizim için Kuzey Afrika'da çok önemli bir ülke. Libyalı kardeşlerimizle biz yatırım ve iş yapmayı, birlikte kazanmayı, birlikte başarmayı istiyoruz. Libya ile ilişkilerimizin özünü samimi kardeşlik bağlarımız oluşturuyor. Enerji ve inşaat sektörlerimizin yanı sıra imalat sanayimizdeki güçlü duruşumuzla da Libya'nın yanındayız."
Türk müteahhitleri 16 milyar dolarlık projelerden pay almaya hazır!
Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) Başkanı Mithat Yenigün de sektörün ilk ve halen en büyük üçüncü pazarı olan Libya'da 2011 yılında başlayan iç karışıklıklar sonucu çok sayıda müteahhidin karşılaştığı sorunların çözümü konusunda önemli bir aşamaya gelindiğini bildirdi.
Mutabakat zaptında firmalar ile Libya işveren idareleri arasında hak ve yükümlülüklerin yerine getirilmesi suretiyle anlaşmaya varılması için bir takvim belirlendiğini belirten Yenigün, "Libya'da sektörün haklarının korunması önem taşımakta olup, imzalanan mutabakat zaptıyla Libya ile yeni bir sayfanın açıldığını düşünüyoruz. Güvenliğin tesisi, politik ve ekonomik istikrarın sağlanmasıyla haklarının korunması halinde müteahhitlerimiz, ülkede yarım kalmış projelerini tamamlamaya ve yeni projeler almaya hazır ve isteklidir. Nitekim müteahhitlerimiz bir taraftan da ülkedeki mevcut 16 milyar dolarlık projelerden pay almaya davet edilmektedir." değerlendirmesinde bulundu. Libya'daki yarım kalmış projelerin toplam tutarı 19 milyar dolar Libya'da Şubat 2011'de başlayan iç karışıklık sırasında Türk müteahhitlik firmaları, şantiyelerinin yakılarak yağmalanması sonucu işlerini yarım bırakmak ve ülkede çalışan 25 bin Türk işçisiyle Türkiye'ye dönmek zorunda kalmıştı.
TMB üyesi 100'ü aşkın firmanın, Libya'daki yarım kalmış projelerinin toplam tutarı 19 milyar doları buluyor. Bu çerçevede tahsil edilmemiş hak ediş alacaklarının yaklaşık 1 milyar dolar, devam eden işlere ait avans ve kesin teminat tutarının 1,7 milyar dolar, tahmini makine, ekipman ve benzeri envanter ile diğer zararlar toplamının 1,3 milyar dolar civarında olduğu tespit edildi. Aradan geçen sürede firmalar sigorta komisyonları, teminat mektubu ve akreditif komisyonları, taşeron temin sözleşmeleri ve diğer tazminatlar, diğer finansman giderleri ve şantiyelerdeki güvenlik giderleri gibi yüksek rakamlara ulaşan pek çok ödemeyi yapmaya devam etti.
Söz konusu sorunlara çözüm getirilmesi amacıyla son olarak, 2019 yılında iki ülke arasında TMB'nin de içinde yer aldığı bir Ortak Çalışma Grubu oluşturuldu. Grup, Ticaret Bakanı Pekcan ve Libyalı mevkidaşının başkanlığında Ankara ve Trablus'ta toplantılar gerçekleştirdi. Bu süreç, Libya'da yaşanan iç karışıklıklar nedeniyle bir süre kesintiye uğradı. Son olarak tarafların yeniden bir araya gelmesiyle ülkedeki projelerin devamı ve sorunların aşılması konusunda tarafları teşvik eden mutabakat zaptını imzalamaları sektör için umut oldu.
